بلاگ
بحران ادامه‌دار کاغذ گریبان‌گیر بازار نشر شد
با افزایش قیمت ارز و بی‌ثباتی بازارهای جهانی، ناشران ایرانی بار دیگر با کمبود جدی و گرانی افسارگسیخته کاغذ روبه‌رو شده‌اند.
دقیقاً مشابه سال‌های اخیر، وابستگی بالای صنعت نشر به واردات کاغذ و سیاست‌های ارزی متغیر دولت، نوسانات شدید قیمتی را به بازار کتاب تحمیل کرده است.
بنا بر اعلام اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در ماه گذشته، قیمت هر بند کاغذ تحریر تا مرز ۲.۵ میلیون تومان صعود کرده است؛ افزایشی که دلیل اصلی آن قطع یا تأخیر در تخصیص ارز دولتی و عدم ترخیص محموله‌های کاغذ از گمرک عنوان می‌شود.
اثر سیاست‌های ارزی بر صنعت نشر؛ بن‌بست تولید داخلی کاغذ
فعالان صنف نشر می‌گویند که نبود سیاست یکسان در نرخ ارز تخصیصی و پیچیدگی شرایط واردات، موجب شده بسیاری از واردکنندگان ناچار به خرید ارز از بازار آزاد باشند؛ موضوعی که قیمت تمام‌شده کاغذ را برای ناشران کوچک و مستقل سرسام‌آور کرده است. در عین حال، تولید داخلی کاغذ به دلیل مشکلات سرمایه‌گذاری و فناوری همچنان پاسخگوی بخش کوچکی از نیاز بازار است.
افزایش قیمت کتاب؛ کاهش قدرت خرید و تیراژ چاپ
در سایه این تحولات، قیمت کتاب‌های جدید در تابستان امسال به طور متوسط ۶۰ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته و بسیاری از ناشران اعلام کرده‌اند که مجبورند شمارگان کتاب‌ها را به حداقل ممکن برسانند. در نتیجه، دسترسی عموم مردم به آثار جدید و متنوع کاهش یافته و بعضاً شاهد وارد شدن ضربه جدی به کتاب‌های کودک و نوجوان، رمان و آثار علمی هستیم.
تهدید تنوع فرهنگی و نابودی ناشران مستقل
کارشناسان حوزه فرهنگ هشدار می‌دهند که ادامه این شرایط ورود ناشران مستقل و آثار خلاقانه را به بازار با خطر جدی مواجه کرده است. بسیاری از فعالان نشر می‌گویند سیاست‌های ارزی غیرشفاف و گرانی مواد اولیه، عرصه را به سود ناشران بزرگ و وابسته به دولت تنگ کرده و بقای گونه‌های مختلف ادبی و فکری در کشور به شدت تهدید می‌شود.
واکنش دولت و راهکارهای پیشنهادی
در مقابل این انتقادات، مسئولان وزارت فرهنگ وعده داده‌اند که با افزایش حجم تخصیص ارز نیمایی به واردکنندگان کاغذ و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، بازار را به ثبات برسانند. با این حال، اهالی نشر معتقدند اگر تحولی در سیاست‌های ارزی و پشتیبانی جدی از تولید داخلی رخ ندهد، بحران کاغذ و رکود بازار کتاب پایدارتر شده و به زیان توسعه فرهنگی کشور خواهد بود.
جمع‌بندی و چشم‌انداز
جدال تازه اهالی نشر با سیاست‌های ارزی و بحران کاغذ، دوباره نشان داد صنعت کتاب ایران تا چه اندازه نسبت به سیاست‌های اقتصادی و نوسانات بازار آسیب‌پذیر است.